NEN 1010 - Juweel Montage

NEN 1010 is een reeks Nederlandse veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties gebruikt door de elektrotechnische installatiebranche. De Belgische tegenhanger is het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI).

NEN-normen zijn geen wetten maar afspraken, praktische richtlijnen die voor en door de markt zijn gemaakt. Deze afspraken bevatten de minimumveiligheidseisen waaraan laagspanningsinstallaties in de woning-, de utiliteitsbouw en in de industrie moeten voldoen.

Het Toepassingsgebied

De norm is van toepassing op elektrische installaties van onder andere:

woningen en kantoren;
gebouwen en terreinen bedoeld voor openbare en industriële doeleinden;
ruimten en terreinen bestemd voor landbouw, veeteelt of tuinbouw, geprefabriceerde gebouwen;
caravans, logiesverblijven en daarvoor bestemde terreinen;
bouwterreinen, tentoonstellings- en kermis- en andere tijdelijke installaties;
jachthavens;
buitenverlichting.

Wettelijke status

NEN-normen zijn geen algemeen verbindende voorschriften. Gebruik van NEN 1010 norm wordt aanbevolen, via de Woningwet, het Bouwbesluit en de Regeling Bouwbesluit. In bijlage I van de “Regeling Bouwbesluit” worden de volgende normen genoemd:

NEN 1010-0 2003 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Voorwoord en introductie
NEN 1010-1 2003 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Fundamentele uitgangspunten, het vaststellen van algemene kenmerken en termen en definities, inclusief aanvullende bepalingen uit NEN 1010-8
NEN 1010-4 2003 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Beschermingsmaatregelen, inclusief aanvullende bepalingen uit NEN 1010-8
NEN 1010-5 1996 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Keuze en installatie van elektrisch materieel, inclusief wijzigingsblad A3: 2003 en correctieblad C2: 2005 op wijzigingsblad A3: 2003, inclusief aanvullende bepalingen uit NEN 1010-8
NEN 1010-6 1997 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Inspectie, inclusief aanvullende bepalingen uit NEN 1010-8
NEN 1010-7 2000 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties –Aanvullende en bijzondere bepalingen, inclusief wijzigingsblad A2: 2003, inclusief aanvullende bepalingen uit NEN 1010-8
NEN 1010-9 2005 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties – Aanvullende Nederlandse bepalingen voor bestaande installaties

Toepassing van NEN 1010 is dus niet verplicht. Het ministerie van VROM verklaart dit ook expliciet. Het is echter wel verplicht aan te tonen dat met eventuele “eigen” oplossingen dezelfde veiligheid wordt bereikt.

Bestaande installaties

Voor bestaande installaties is van belang dat NEN 1010-9 beschrijft hoe de NEN 1010 norm zich sinds oktober 1962 heeft ontwikkeld, om te kunnen vaststellen aan welke voorwaarden bestaande installaties dienen te voldoen. Het is namelijk niet zo dat een bestaande installatie te allen tijde op het niveau van de nieuwste NEN 1010 norm moet worden gebracht.

Beschikbaarheid NEN 1010 norm

De NEN 1010 norm kan tegen betaling worden verkregen bij het Nederlands Normalisatie Instituut.

Er speelde een rechtszaak tussen de stichting Nederlands Normalisatie-instituut, de Staat der Nederlanden en Knooble B.V. over het vraagstuk of deze en ook andere NEN-normen niet gratis ter beschikking dienen te worden gesteld omdat ze een wettelijk verplicht karakter zouden hebben en dientengevolge vrij voor iedereen beschikbaar zouden behoren te zijn.

Op 31 december 2008 heeft de rechtbank (in eerste aanleg) een uitspraak gedaan in dit geschil waarbij de rechter heeft aangegeven dat de NEN-normen (vooralsnog) niet als algemeen verbindend kunnen worden beschouwd omdat ze niet vrijelijk beschikbaar en gepubliceerd zijn.

In 2009 liep een hoger beroep in deze zaak. De rechter heeft een uitspraak gedaan in de NEN-zaak in het voordeel van Knooble. Uit het vonnis blijkt dat de Haagse rechtbank met Knooble van mening is dat NEN-normen waarnaar verwezen wordt in het Bouwbesluit niet verbindend zijn omdat ze niet volgens de Bekendmakingswet zijn gepubliceerd.

Uitspraak Hof

Het Gerechtshof Den Haag heeft zich op 16 november 2010 uitgesproken over de status van NEN-normen in het Bouwbesluit 2003 en de Regeling Bouwbesluit 2003. Het Gerechtshof heeft het eerdere vonnis van de Rechtbank Den Haag vernietigd en geoordeeld dat NEN-normen, door verwijzing ernaar in de bouwregelgeving, geen algemeen verbindende voorschriften worden en niet gratis hoeven te worden verstrekt.

Het arrest van het Gerechtshof is gewezen in het kader van een civiele procedure die door het bouwadviesbureau Knooble tegen onder andere de Nederlandse staat is aangespannen. Knooble wil gratis de beschikking krijgen over zogenaamde NEN-normen waarnaar in bouwregelgeving wordt verwezen. De Rechtbank Den Haag stelde eerder in een vonnis van 31 december 2008 dat de bepalingen van het Bouwbesluit 2003 en de Regeling Bouwbesluit 2003, voor zover daarin naar NEN-normen wordt verwezen, niet verbindend zijn. De staat had tegen dit vonnis hoger beroep aangetekend.

Het Gerechtshof geeft nu aan dat het feit dat in bouwregelgeving wordt verwezen naar NEN-normen, niet betekent dat deze NEN-normen ook de status krijgen van algemeen verbindend voorschrift. Het Gerechtshof overweegt in dit kader dat NEN-normen niet zijn vastgesteld op grond van een regelgevende bevoegdheid maar berusten op private afspraken tussen vertegenwoordigers van organisaties in de bouwsector. Ook vindt het Gerechtshof relevant dat de NEN-normen in de bouwregelgeving veelal geen eisen stellen, maar slechts rekenmethodes bevatten. NEN-normen zijn, zo stelt het Gerechtshof, voldoende kenbaar omdat ze kunnen worden ingezien bij het Nederlands Normalisatie Instituut en tegen betaling bij het NNI verkrijgbaar zijn.

Samenvattend:

NEN-normen zijn niet vastgesteld op grond van een regelgevende bevoegdheid;
NEN-normen stellen veelal geen eisen, maar zijn slechts rekenmethodes;
Aan NEN-normen niet behoeft te worden voldaan voor zover op andere wijze een gelijkwaardig resultaat wordt bereikt;
NEN-normen hebben voldoende bekendheid. Zij kunnen namelijk worden ingezien en aangeschaft.

Historie

De NEN 1010 wordt met enige regelmaat gewijzigd waarna een nieuw exemplaar verschijnt.

1e Druk, (destijds N1010)

Datum uitgiften: September 1940

Omvang: 1 boek in A5 formaat.

Titel: Voorschriften voor elektrische sterkstroom installaties van lage spanning in woonhuizen, winkels, kantoorgebouwen, hotels, scholen, schouwburgen, boerderijen en dergelijke.

2e Druk,

Datum uitgiften: Oktober 1962

Omvang: 1 boek in A5 formaat. En in 1969 als aanvulling een interpretatieblad.

Titel: Veiligheids voorschriften voor laagspanningsinstallaties (Installatievoorschriften I)

3e Druk,

Datum uitgiften: 1984

Omvang: 1 boek in A4 formaat. En in 1986 een aanvulling.